PODZIM znacy jesiyń

Ojgyn z Pnioków

Wiycie Wy moji roztomiyli, spomnioł mi sie sam terozki jedyn konsek, kierych już blank downo tymu nazod we tym radijoku łozprawioł, a kiery mi sam terozki gynał sztimuje, gynał do tyj gryfnyj goldowyj polskij jesiyni klapuje. Możno jo go terozki samtukej naszkryflom tak jakech sie go spamiyntoł i tak sie miarkuja, co sie niy bydziecie Wy wszyjskie, kiereście go już słyszeli gorszyć na mie, boch przeca stary knaker, kierymu już tyż ta diosecko sklerołza festelnie dożyro. Dejcie pozor, bo to szło jakosik tak:
Wloz ci żech kiejsik, możno dwa lebo trzi lata tymu nazod, na podzim do banki, kiero fyrto łod Bytonia bez Chorzów do Katowic i nazod. Dojechali my do tego Sztadijonu Ślonskigo. Kuknołech na te gryfne, szykowne stromy, drzewa bo dalszij już banka wtynczos niy fyrtała skuli sprawiynio katowickigo „Ronda” a niyskorzij skuli tego nowygo markytu zbajstlowanygo na naszym downiyjszym chorzowskim AKS-ie. Blank ci mie zacałbrowało. Choby lunatyk wyloz żech z banki i poszoł piechty bez tyn panaziyntkowy Park Kultury, tyn park, co to go już niyftore łoszkliwce, gizdy kcieli do imyntu zawiyrać i we tajlach przekajplować na cosik blank inkszego. Skuli, kierego do dzisioj jes jesce mocka romraju i haje.
Wiycie, wiesna to ci jes cosik gryfnego, bez lato jes ci we tym parku na isto szykownie, szumnie, zima poradzi tak śniygiym wszyjsko zasuć, wszyjsko do imyntu wysztiglować, iże dych poradzi cowiekowi sztopnońć. Nale, dlo mie to drzywa, krze, no ta cołko prziroda nojgryfniyjszo, nojpiykniyjszo, nojbarzij mom jom rod (coch już sam godoł) terozki na podzim.
Takech tompoł bez tyn park, zacałbrowany, czas na isto sztopnoł, zabrymzowoł dlo mie. Widziołech sie ino jakech to za bajtla do kupy ze kamratami ze naszygo familokowygo placu, po boskoku tyrali my po tych liściach, kiere tak lekuśko, cichuśko ślatujom na drogi, na cesty, na trowniole. Niyskorzij tyż jo juzaś blank klar ujzdrzołech som sia we krotkich galotkach, ze rozfaklowanom kalfaskom w gracy ... swond łozhajcowanych liściow w nocholu ... zarozki tyż spomnieli mi sie fojery, blandery, już blank na łodwieczerz i kobzole, kartofle (kiere przodzij trza boło chabnońć, pichnońć pamponiowi ze pola za naszom szachtom na Pniokach lebo już blank przi Logiewnikach abo u bambrow kole „Balzamgorki”). Te gryfne pieczoki wyciongane, wyjmniynte ze gluty palcyskami. Te gryfnie ufifrane spolonymi kartofloma fresy mojich kamratow-śpikoli z cołkigo, niy ino naszygo, familoka. Corne fresy, ufufrane galoty, bo grace kajsik trza boło łobetrzić a do sznuptychli niy szło boby Mamulka sprała rzić do imyntu.
I łoroz poczułech sie telki lekuśki choby tyn papiyrzanny drach, kiery na podzim furgoł w lufcie na szpagacie. Na telki drach stykli dwa-trzi patyki, lajstki, trocha modrego, zielonego abo cerwonego papioru, dobrze sknołtlowano woga i ku tymu papiyrzanny łogon (podany) nikiej keta na jedli, na chojnie przi Dzieciontku. A tyn drach furgo, corozki dalszij, corozki myńszy sie robi, a mie sie zdo, co jo do kupy śniym furgom choby ptok hań-tam kajsik daleko do luftu, kaj ino aniyli i dyszycki umrzitniyntych poradzom zafurgnońć.
Furgom, leca i łoroz prask pycholym ło drzewo, ło buczyna, ło telkigo festelnie srogigo buka. Deczko zetrwało nikiej żech ci sie łocucioł, nikiej żech śloz na ziymia, podwiyl żech sie spamiyntoł, co to wszyjsko to boło downij, piyrwyj ... terozki to już blank cosik inkszego... a możno to ta choroba, niymoc na kiero wajoł jedyn mój kamrat jakiesik pora dni tymu nazod, kiej blank zaboczoł kaj sie swoj taszyngeld przed starom skukoł ... sklerołza (ło kieryj samech już przodzij deczko rzondzioł).
A listecki ślatujom, lekuśko, cichuśko nikiej śniyg bez zima. I bez te listecki, bez to co na isto momy już (bo jakosik latoś drabko to sie wszysjko stało, wartko sie to dziyje) tyn podzim, ta jesiyń – przepomniołech, zaboczołech wszyjsko coch ci sie na tyn dziyn narychtowoł. A miołech ci mocka roztomajtych interesow we Katowicach do sprawiynio. I tak sie czuja choby stary klamot, choby habrajstwa, szkwary, choby stary kofer na gorze, kiery już żodnymu sie na nic niy przido a żol wyciepnońć. Nikiej chopa na pynzyji, kiery jes nikiej staro szolka bez ucha – a nic sie niy przido a żol ... wyciepnońć. Bo na isto telki wyciepniynty na pynzyjo (co jo godom?) na „świadczynia przedemerytalne” to blank tak, nikiej kiejsik ze mojim Starzikiym, kiery godoł, co to na starość: „Słuch sie traci, ślypia corozki słabsze, a ... pragliwość ciyngiym rośnie !!!
E, tam szkoda godać kiej za łoknym listka corozki barzij ślatujom, corozki barzij farbiście i na stromach, i na drodze. I beztoż na łostatek łostawiołech sie jesce jedyn fal. Kasztany znocie, dymbionki, ajchle znocie, pra? A jo spomnioł przodzij sam ło bukach. Jo jesce za bajtla mioł rod bucynki, wiycie telkie ajchle, kiere na bukach zdrzejom. Festelnie ci łone, zdrzałe smakowali. Poradziołech pod bukami łajzić godzinoma, zbiyrać i choby ziorka zonynblumy, słonecznika łuskać i wcinać. Nojwiyncyj to mi sie przidarziło jejich nojńść jakech boł we tyn zanatorjom po hercszlagu we Ustroniu (tyż panaziyntkowe stawiyni).
A buczyna, buk to je drzewo, kiere zawdych mioł nojbarzij rod, chocia jejich sam kole mie za tela niy boło. Im wyżij łone rosnom (we gorach) tym barzij te drzewa przipominajom ludzi, tym barzij sie trzimiom ziymi telkimi powykrziwianymi korzynioma, nikiej te zbakane, usiotane ryncyska naszych starek, i staroszkow. Korzynioma, kiere wystowajom nad ta ziymio, nikiej wylazujonce ze pnioka grace, ryncyska zwalitego chopa, łolbrzyma, wielgoluda. I te ci srogie drzywa, stromy dowajom telkie maluśkie ajchle, ajchelki z kierych juzaś nowe wyrosnom, i to jesce srogsze drzewa. A na podzim cheba ino buki majom tak gryfne liście, iże idzie gawcyć sie na nie cołkimi godzinoma. E ... tam markotno mi jakosik a na wrzysiyń byli i gryfne powiarki:
„Wrzysiyń erikom strojny nale, łod roboty znojny.” Lebo telko „Wrzesiyń jesce we klarze chodzi, babskie lato już sie rodzi.”