Zapierónowany ... pierón

Ojgyn z Pnioków

Jesce za blank starego piyrwyj – jak zawdy berali moja Starka Klara – dziecka by sie niy łopowożyli przi łojcach, starzikach abo ino przi jakisik cudzych pedzieć niygryfne słówko jernika, jezderkusie, co ło pierónie sam niy spómnã. A i jesce jô ze bracikiym, kiejby nóm sie cosik takigo bulkło, wypsło, to by my zarozki łod mamulki łoberwali lapóm abo kopyścióm bez rzić. Nó, nó ... rzić tyż niy szło przi majoryntnych pedzieć, abo – niy dej Pónbóczku – cosik spómnieć ło dupie. Żôdyn tyż ze tych łojców mojich kamratów, kierych łod malutkości bocza, kierych znôłech jesce łod trôwniola, wtynczôs tyż ci blank niy sklinali przi dzieckach. I niy bółoby sam ło czym rzóndzić kiejby niy to, iże terôzki dziecka poradzóm tak sklinać, tak pierónić, iże niyjednymu starymu prykowi, nikiej jô, uchole poradzóm uświyrknóńć. Ja, jô miarkuja, iże terôzki i we telewizyji, i we bele jakich cajtóngach idzie sie tych wszyjskich żadnych i fest grubelackich słówecek naumieć. A, tyż i te mode, niełopiyrzóne mamulki i tatulki łod siydmiuch bolyści niy zważujóm blank na to, co tyż jejich dziecka poradzóm wypiytnościć. Sómech kiejsik słyszôł tako ci gôdkã. Dwiuch modych żynioli zicło sie sam u nos u „Breka” przi piwie i tak ci po jakisik kwilce roztomajtego przekazowaniô, paradzyniô sie swojimi dzieckami jedyn śnich gôdô (a dejcie pozór na miano):
– A wiysz Acik, jak ci to mój maluśki Armando poradzi już farónić i sklinać?
– Niy gôdej, Ernst, tyn twój synecek poradzi tak festelnie sklinać ? A wiela to łón tyż mô lôt? – pyto sie tyn drugi kamrat.
– Nó, zeszły miesiónc pizło mu już śtyry lata !!!
Na to łozwała sie kaczmôrka, kierô pewnikiym bóła już fest po Abrahamie:
– A rzykać panoczku, to tyn wasz synecek tyż tak gryfnie poradzi, ja?
– A dyć dejcież pokój paniczko Agnys ... taki jesce maluśki synecek ?
I sam môcie taki prawy przikłôd, do cego to idzie dójńść, kiej sie niy poradzi moresu we chałpie udziyrżyć, dziecka niy sóm sztryng trzimane i mogóm łóne robić, co jim sie ino rzywnie widzi, a kiej by mu na co łojce niy dali zwólô, to bydzie pokazować, stôwiać muki. I sam winowate sóm wszyjskie dojzdrzałe, majoryntne ludzie naobkoło. Przeca terôzki to ani rechtora, ani tyż swojigo kapelónka abo katychyjtki, dziecka nie suchajóm i we zocy, reszpekcie niy majóm. Nó, ale to już jes blank inkszô bojka i jô niy ło tym sam kciôł dzisiôj rzóndzić. Sztimuje mi sam jedyn fal, kiery jużech kiejsik gôdôł ale rzykna rôłz jesce: Kiejsik kole naszygo kościoła, kole mojij „józefki” rómplowało poruch gizdów, łochyntoli tak możno dziesiyńć lôt starych. Łoroz we tym côłkim larmie i rómraju jedyn najduch jak niy wrzesknie:
– Dej pozór Acik, bo jak cie świtnã w rzić, to ci paniynka w ślypiu zarościeje!!!
Usłyszôł to nasz kapelónek, łapnół tego lómpa za dakel i ekleruje mu, co tak sie niy gôdô, bo tak ino żadziole klycóm, a te słówecko rzić, to ci jes we gymbie takigo bajtla srogi grzych !!!
Na to tyn rojber i rozwiynźluch fałesznie ci sie tego kapelónka pytô:
– Pónfraterku roztomiyły, pedzóm mi łóni, co jes wiynkszyjszy grzych: jak sie rzyknie rzić, abo jak sie kómu naświtô do rzici ???
Zdrzicie go, jaki śniygo klugszajser?
Nó, a mie, tak po prôwdzie, idzie ło take na isto szykowne, take gryfne ślónske słówecko: pierón. Wiycie, rozcasu, za starego piyrwyj, możno za staryj Polski (tak mi zawdy tuplikowali jedna i drugô moja Starka) szło tyż ździebko posklinać, pofarónić. Ale to byli take słówecka jak niy przimiyrzajónc: jerómbol, pierómbol, pierzina kandego, pierucha, ty giździe dioseckki (jak sie kogoś kciało posklinać), ty stodiosecko, giździorskô marcho, berdyjo do kupy ze bezkurcyjóm, i wiela, moc inkszych. Ale szło tyż szykownie pedzieć ło jakimsik guzdroku, ło chopie, kiery mô rułã jak ze żeleźniôka, kiery mô richtich langy lajtóng coby sie yntlich gibnół, coby tyrôł piedrónym, uwijôł sie drap, na flot, nó ... coby pierónym szprajsnół. A szło tyż na ślimôka, zawalaca, lebra abo jakigo mamlasa pedzieć, iże śniego jes tako dupa w kraglu abo blank ci łón jes taki niyboszczyk sztrucla po stojóncku srôł. Kaj tym wszyjskim słóweckóm do tych, kiere idzie we internecu przecytać abo u mie łod dziecek (a terôzki nôjbarzij to łod dziołszek) u mie szpilplacu przi mojij „siedymnôstce”, mojij szkole kajech niyrôz łod rechtora (kiej mi sie co poniykedy wypsło, blank ze gymby wyfukło) próntkiym abo i fyjderbiksóm nachytôł.
Miarkujecie, co jô tak krajzujã, metlóm i łomylóm bele kaj i nałobkoło. Bo kca dójńść yntlich do tego pieróna. Jake to ci jes gryfne, szykowne i prawe ślónske słówecko. Tym „pierónym” idzie wypedzieć wszyjsko, idzie pokôzać, iże tyż cowiek jes nerwyjs, idzie kôzać komuś gibnóńć sie, i idzie tyż je wstyrknóńć lecy kaj jak słóweckô: łónacyć. I kajsiś żech wycytôł, co jesce kajś we latach dwadziestych zeszłygo wiyka jedyn nasz ślónski karlus, Górnoślónzôk ze Bytónia sklinôł na łówczysnygo prezidynta Republiki Weimarskij marszala Paula von Hindenburga i mianowôł go : pierónym łognistym. Łapli go szandary, powiydli do gyrichtu, kaj winowali go ło ubliżowanie prezidyntowi. Tela, co sóndca niy bół isty, co tyż te słówko gelduje, co tak na isto kciôł tyn bytóński karlus pedzieć. Napisôł ci łón do tego prezidynta cy łón sie czuje festelnie sponiywiyrany, cy jimu tyn Bytóniok ubliżowôł, kiej go mianowôł: pierón? Na to wszyjsko grôf Hindenburg łodpedziôł „kurz und bündig” znacy krótko i knółtlowato: NIY ! Nó, i tyn karlus wylôz niywinowaty.
A na łostatek idzie gryfnie rzyknóńć za naszym tyż ślónskim karlusym, za jednym móndrokiym, kiery sie Heinz Olesch mianowôł:
„Czy ciężko jest, gorąco albo zimno
z głębi uczuć moich
wyrażam uczucie, smutek lub żal
słowem mocnym i dosadnym
niezwykłym i radosnym
"pieronie" a lżej jest mi na sercu.”
Do sto pierónów! Gryfnie ci to łón bół pedziôł !