Jankorny i teskliwy miesiónc...

Ojgyn z Pnioków

Nó, tóż mómy już, napocznół nóm sie tyn festelnie jankorny miesiónc, listopad, mianowany kajniykaj (na Żywiecczyźnie) sześćświyntnikiem, łod słówecka „wszechświętnik”, ftore łoznaczało miesiónc we kierym trefiô dziyń Wszyjskich Świyntych. We szczwôrtek mielichmy tych Wszyjskich Świyntych, i do dzisiej móm we kicholu smónd pôlónych świyczek na józefkowym smyntôrzu, na kiery filuja ze mojigo łokna. I bez te łostatnie pôra dni cowiek chytô sie na tym, iże sztyjc i jednym ciyngiym myśli ło tych wszyjskich, kiery już sam, na tym niy nôjgryfniyjszym ze światów, już niy ma.
Wiycie! Kiejsik, za starego piyrwyj... Ludzie! Jak tyn czôs leci, kiej jô ło mojich modych latach gôdóm... za starego piyrwyj... we kôżdô niydziela do śniôdaniô musowo bół Dziynnik Zachodni i jego łostatniô zajta ze wicnymi łobrôzkóma, malónkóma Gwidona Miklaszewskigo. Terôzki czekóm na moja Haźbiytka, kiej przikulwitô sie ze kościoła, i ku śniôdaniu wartko czytóm naszô farnô gazytka „Oremus”, coby spomiarkować gynał, fto tyż to ze mojich kamratów, przocieli i sómsiadów poszoł fórt ku wiycznóści. Kogo już niy trefia na naszyj Krojcce, ze kim już niy wysłepia lagi biyru i fajnistego sznapsa, ze kim sie tyż już nigdy niy powadza ło polityce, i naszych (Pónbóczku łodpuść mi tyn grzych) wybrańcach nôrodu. Już niy przijńdzie – jak to miôł we zwyku – stary koker Francik Kąkol na seta i piwo po sprawónkach dlô swojij festelnie niymocnyj babeczki. A i już nigdy niy usłysza jak klupie krykóm na słodach Gogolinów Hajna. Stary Alojz, tyn, kiery zawdy sie zicnół we naszyj „Józefce” ze lewej zajty wele filôra... tyż sie jakosik wartko straciół. A i synek – dwadzieścia lôt mu latoś pizło – tyż już poszoł pod sosiynki... bezmać jakiesik łoszklistwa społyknół, narkotiki. Niy bydóm tyż już fórt mrónceć: starô Ana Jóndercynô, abo Erna łod Moskalików, ftorym ciyngiym ci doskwiyrała rojmatyka. Niy bydzie sie paradziyła we kôżde niydziylne popołednie, jak zawdy wysztafirowanô, Elza łod Sznapcynyj, a i tyż starô Góminiorka niy bydzie styrceć przi swojij gardinie na trzecim sztoku przi kôżdych świyntach, kiej niy poradziyła sie doczkać swojich dziecek, kiere mieli jóm nawiydzić; zawdy jij to łobiecowali, ale nigdy sie ku swojij staryj mamulce niy przikludziyli. Stary Maks Myncner tyż kajsik sie zapodziôł, wykludziyli go do altyshajmu, i kaj go żôdnô jego cera (a i synek łochlapus tyż) niy mieli czasu nawiydzić. Nigdy tyż już niy uwidzymy na binie abo we naszyj telewizyji Ireny Kwiatkowskiej, naszyj moc wywołanyj szauszpilerki, dlô kieryj pisôł roztomajte szpasowne kónski nasz poyta Gałczyński, kiery ino dló Nij stworzół we tyjatrze „Zielónô Gańś” postać Hermenegildy Kociubińskij. Tyż już poszoł do lale, wyprościół sie nôjbarzij wywołany szauszpiler i profesor, ło kierym sie wicnie gôdało: „na wiyki wiyków... amant” – Andrzej Łapicki, a ftory łostawiół ci we Warszawie, ło côłke szejśćdziesiónt lôt modszô, gdowa. Tyż już wiynkszóscióm mocka samtyjszych ludzi przepómniało ło Auguście Kowalczyku, szauszpilerze, kiery siedziôł we Auschwitz, we tym samym czasie, co mój tatulek i profesor Marian Batko. Łostôł po Niym ino tyn lagrowy nómer 6804 (mój tatulek miôł 10204). Werci sie jednakowóż boczyć to wszyjsko, co jes we naszyj historii, i co tyż to wszyjsko gelduje, kiej my te gryfne, farbiste „znicze” zapôlali we szczwôrtek na naszych smyntorzach, kole tych szykownistych bożychmynków i wszandy tam, kaj niyftore, ale to ino niyftore, boczóm ło swojich kamratach, ło familijantach i przocielach. Wszandy tyż tam, kaj terôzki na podzim gryfnie i po cichuśku ślatujóm farbiste listecka choby śniyg, tela, co ci jesce niy dekujóm do łostatka dynkmali na kierych wyrzezali miana tych naszch nôjbliższych.
I we te dni, we te łoba dni, trza na iste bóło ździebko wyhaltować, zabrymzować we tym gzuciu do przodku, za złociokóma, za uciechóm i richtik pospóminać ło tych, kierych sam już snami niy ma, kierzy kiejsik tyż sie radowali ze kôżdego swojigo synka, dziołchy lebo wnuka. A terôzki ino lecy kedy, te łobsztalowane kościylne wypóminki jich przipómnóm i... dlô niyftorych, jes to już... zbyte. Zabuli taki jedyn z drugim kapistrantóm lebo kapelónkowi pôra złocioków i wartko gzuje dalszij, bo miôł łod szczwôrtku dugi i szpasowny (ja, szpasowny) szlustydziyń, tyn moderny „weekend”, a jutro musi być juzaś mónter we robocie. A modzioki tak by tak bydóm fajrować tyn diosecki, hamerikóński „halloween”, bo co jich tam łobłajzi jakisik starzikowy dziyń Wszyjskich Świytych abo jakiesik ci tam Zaduszki.
Nale, dóm pokój, bo szło by tak fandzolić bez pôra godzin. A na dzisiej styknie tela, co jakosik niy zmiarkowôłech latoś, coby bajtle lôtali ze drachami, co by je we luft puszczali. Przeca tyn nôjlepszyjszy czôs już śmignół, już mómy forbaj tyn lekuśki wiater, kiej szło te smyki puszczać do luftu.
Nó, i mómy już na zicher fajrant ze puszczaniym drachów na szpagacie terôzki na podzim. A tak prôwdóm, fto jesce latoś puszczôł te papiórdrachy, abo lôtôł po sztrekach ze kalfaskóm nafolowanóm liścióma i ze kartoflóma driny? Ja, jô pamiyntóm, iże we kwiytniu, szósty już rółz zbajstlowali we Piekarach taki ci „Piknik ze Latawcem” tela, iże jim sie blank pometlała wiesna ze jesiynióm. Przecamć łod zawdy ze drachami na szpagacie tyrało sie na podzim, a niy na wiesna. Ale, fto to jesce dzisiej przi tych wszyjskich modernych kómputrach ło tym boczy? Kierymu łojcowi kciało by sie terôzki skłôdać te drzewnianne lajstki, klyjbować farbisty, biôły, cerwióny, zielóny papiór na nich, rychtować akuratnie ku tymu sknółtlowanô wôga ze szpagatu? Terôzki łojce dôwajóm swojim bajtlóm pôra złocioków na roztomajte chipsy, kyjksy, macdónaldy i roztomajte hamerikóńske nôpitki, pyndalujóm do szynku i majóm jejich grace i szłapy pokój a gowa niy musi sie ło te dziecka tropić.
A my samtukej, wele kaczmy, po blisku naszyj „Józefki” wrółz ze ze kamratami jak śtyry wbite we dyliny zarościałe szpernole, czekómy na siwego kamrata Karlika, kiery zawdy łoznójmiô nóm... fto tyż to we tym tydniu zemrził. Ja, to na isto jes nasz jedziny kamrat, ftory wiy wszyjsko i ło wszyjskich, kierzi zemrzili, kierych już pochowali, abo kierych bydóm na naszym, i niy ino, smyntôrzu chować.