Chorzowski AKS...

Ojgyn z Pnioków

JUZAŚ idzie to posuchać na [link widoczny dla zalogowanych]

Jô terôzki, przi tyj niydzieli, kciôłbych ło czymsik blank inkszym poberać. Zarôzki tyż ale rzykna, co jô tam niy ma srogi kibic ani szportler, blank ci mie niy łobłajzióło łóński miesiónc eli nasze wpieróm Ynglynderóm, abo te pokôżóm naszym kaj kiszka rośnie, chocia cosik tam poradza spómnieć ło takich niyftorych fusbalokach ze Chorzowa. Nó, tóż jadymy terôzki podle raji.
Wybrali my sie ze mojóm Elzóm już trzeci rółz do Afriki. Bóła to wtynczôs Tunezyjô. Wylandowali my we takij dziydzinie Monastir (bół ci tam na isto srogi flugplac, a przifurgli my fligrym, kiery sie IŁ 62 mianowôł). Sztartli my ze Ostrawy (bo tam ci bóło nóm bliżyj niźli na Okęcie, a możno i lepszij szło sie dokulać niźli do Pyrzowic). Gryfne lato (ha, ha wrzysiyń), woda choby we badywannie, klara grzôła nikiej halbecka starzikowego bimbru. Nó, samô ino stopieróńskô uciycha. A kiej ci jesce we szynku nad samiuśkim morzym szło sie szluknóńć „Dom Perignon” lebo „Pernod” ze zeltrym (a szło szluknóńć i glaska „Commandaria” ze Cyprusu), tóż już pôłniô szczyńsliwóści dlô takich ludzi, Chorzowiôków, jak my ze mojóm Haźbiytkóm. Wandrowali my zatym po côłkim Sousse, kaj szło łobejrzeć take „rabity” znacy twiyrdze, zómki kajsik ze łósmego-dziewióntygo wiyka. I tam we tym Monastirze, we szynku, blank na łodwieczerz trefiyli my sie ze jednym istnym, kiery po pôruch szlukach ichnigo nôpitku napocznół ci dó nôs gôdać. Przodzij po ynglicku, niyskorzij po jesce po miymiecku (bo mu sie we palicy niy mieścióło, iże by Polôki kajsik tak daleko wandrowali), a kiej my sie tak już na fest dogôdali skany my tak na richtik sóm, napocznół tyn istny spóminać ło mojim Chorzowie, i ło tym, kiej ci jego łojciec bół fusbalszpilerym we przedwojynnym AKS-ie. I tu sie napoczli spóminki (i mocka szkockij whisky). Do dzisiej niy bocza (a możno niy kca gôdać miana tego istnego) ło jakim fusbalorzu tyn chop gôdôł, tela, co mie sie to spómniało, kiej we siyrpniu napoczli fajrować rócznica (to bóło sto dwa lata tymu nazôd), kiej tyn côłki AKS we naszyj farze, we naszym Chorzowie II zbajstlowali. Tak prôwdóm, to miôłech już kiejskik naszkryflać ło tym naszym dôwniyjszym chorzowskim AKS-ie, tela, co mi niyftore festelnie we łebie nametlali. Bo kuknijcie ino: jedyn móndrok (mój kamrat Romek Liczba, i jedyn istnyMichał Zichlarz) napisali, co tyn ferajn zbajstlowali 22 siyrpnia 1910 roka. Inkszy juzaś, we naszym cajtóngu, we „Chorzowianinie”, tuplikowôł, iże to dziepiyro łod 22 paździyrnika rachuje sie fóngowanie tego szportklubu. A côłkie fajrowanie we Chorzowie (jesce skuli 95 gyburstaku bóło) 16 i 17 wrzyśnia we 2005 r. I być tu chopie móndry.
Nale, możno to jakosik do kupy chnet poskłodóm, coby te, kiere mieli tyn côłki AKS we srogij zocy, byli radzi, iże sie jesce łó niym gôdô. I byda sie dziyrżół tego, co to bóło we siyrpiyniu. Jakosik mi to barzij sztimuje tyn siyrpiyń, bo we paździyriku drugda i chlapaki byli, i jakosik niy poradza sie wystawić, coby tyn istny, tyn Austrijok ze Italiji, prziszôł sam zbajstlować jakisik szpil niy we lato. Nôjprzodzij jesce możno jedyn wic:
Dwa teroźniyjsze policajty (niy metlać ze milicjantóma, bo te tyż blank niy byli móndroki) gawcóm sie na telewizyjor i łoglóndajom gryfny fusbalszpil. Jedyn śnich podeptôł drapko do haźlika i łorôz suchô a jego kamrat rycy ci na côłki karpyntel:
– Goooolll...
Za kwilka juzaś rycy:
– Goooolll...
Tyn drugi wyfuknoł ze tego aptrytu, tyrô do izby i pytô sie:
– A wto to szczelół?
– Tego piyrszego tora puknół jedyn nasz, a tego drugigo jakisik „replay”!
Anó, jadymy dalszij podle raje:
Na plac kole naszyj „Józefki”, tak miyndzy sztrekóm Pudlerskóm, Karola Miarki a Mariańskóm, prziszôł bół jedyn chop, poła Austrijôk, poła Italijóniec, kiery miôł richticznô kula do fusbalu. Ja, takô richticznô, bo skórzannô. Bóło to 22 siyrpiynia 1910 roka (tego sie byda – jakech już gôdôł – podwiyl co trzimôł). Jakisik tam szpil zbajstlowali, a niyskorzij pedzieli se, coby gryfnie bóło, kiejby tak zbajstlować sam u nôs we Chorzowie taki fusbalklub. Jak pedzieli, tak zrobiyli i we Königshütte, znacy we Królewskij Hucie zabindowali „Verein für Rasensporte” znacy sie Towarzystwo do Gier Sportowych na Trawie. Piyrszym prezesym, kapitanym, tryjnerym i jesce ku tymu dobrym fusbalokiym, bół tyn ftory miôł ta kula – Kurt Pallavicini. Bóło tam tych karlusów pôruch: Frankl, Klyta, Lerch, Pander, Rippel i... jesce pôrã inkszych. Wszyjskie łóne we piyrszym roku graniô zajyni łostatni plac we lidze górnoślónskiej. Kiej ino wypraskła ta piyrszô wojna światowô, to tyn fusbalklub ustôł fóngować i dziepiyro we 1917 r., kiej Kurt Pallavicini prziszôł ze wojny, sztartli łod nowa, i we 1918 roku erbli majstra ze Górnego Ślónska. Zarôzki tyż po wojnie i po tych wszyjskich srogich breweryjach, po tym kymfowaniu ło ta ci polskość Chorzowa we 1923 roku, przemianowali tyn klub na Amatorski Klub Sportowy. Terôzki napocznół tyn fusbalklub dziepiyro na isto fóngować a take fusbaloki jak: Jerzy Wostal i nasz Leonard Piątek, byli tyż ci ciyngiym we reprezyntacji Polski. We 1936 roku AKS przekludziół sie na nowy sztadijón, na Górze Wyzwolynio. We 1926 roku Królewsko Huta (Huta „Król”) dała plac pod tyn sztadijón i dwadziyścia tysiyncy ichniyjszych złocioków. Zbajstlowali tam szpilplac dlô fusbalu, maluśki szportplac na inksze gracki i wiela jesce inkszych. Styknie kiej rzykna, iże bół basing, jedyn i drugi, tribuny dlô kibiców. We drugigo paździyrnika 1927 roku prezidynt, kiery bół fest ze Chorzowym skuplowany, Ignacy Mościcki, ze srogóm paradóm łotwar tyn sztadijón, kiery sie mianowôł terôzki Stadion Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego. Fusbalorze tyrali corôzki barzij i we 1937 roku byli wicymajstrami naszyj ligi. Nale, króm fusbalorzy, już przed drugóm wojnóm we AKS-ie turnowali inksze szportlery, byli szwimery i letkoatlyty, bół tynis, kacali na kołach i inksze tam. Starziki boczóm jesce kiej na AKS-ie pylali Janusz Kusociński ze Finym Paavo Nurmim (zigerym łostôł nasz Kusociński).
Niyskorzij to jesce przemianowali tyn klub na „Germania Königshütte”, i po drugij wojnie, kajsik we śtyrdziestym łósmym na „Budowlani Chorzów”. Pôrã lôt niyskorzij ślecieli ze piyrszyj ligi, a po szpilu 28 listopada 1954, kiery nasze chopcy przedrzistali ze ŁKS-ym Łódź, we nocy zgorała nôjgyfniyjszô wtynczôs tribuna. Bezmać podhajcowali jóm kibice skuli tego przegranego szpilu, ale... możno to ino bery?
Jesce niyskorzij, bo we 58 roku, klub prziszrajbowali do Huty „Kościuszko”, ale już wtynczôs nôjwiyncyj do gôdki mieli dziołchy i chopcy, kiere grali we handbal, i ku tymu jesce zapaśniki. Szłoby sam mocka jesce ło tym gôdać, ale styknie co rzykna, iże zarôzki po drugij wojnie przikludziyli sie do AKS-u nazôd take karlusy jak: Franciszek Toman, braciki Tile, Klain, Biniok, Sobek, Pośpiech, Setnik, Morgała, Faber i braciki Truchany. Jedyn ze bracików, Jorguś Til, bół bali i trajnerym naszyj jedynôstki (ja, grali jesce we jedynôstuch) na tych mistrzostwach świata, i niyskorzij we Monachium na Olympiadzie (ale to już we siódymkach). To tela ło handbalistach. Musza jesce spómnieć sam ło naszym nôjspaśniyjszym, nôjsrogszym zapaśniku, ło Zdzisławie Hyrze. Bez pôrã lôt żôdyn go niy poradziół we Polsce wyringować; zawdy we latach 61- 66 ino Łón bół zigerym. Byli jesce i inksze, i to niy ino te, kierych Hyra tyż niyskorzij trajnowôł. Idzie spómnić Ewalda Rudzkigo, Blachnika, Dybule, Żurawskigo. Zatym byli jesce modzioki ze ftorych nôjlepszyjszy bół Artur Kazimierczyk (we 2001 r. majster Ogólnopolskij Olimpiady Młodzieży) i Dawid Piela (we 2004r. drugi we Mistrzostwach Polski juniorów). Trza sam jesce na łostatek spómnieć ło gryfnych dziołchach, ło handbalistkach ze AKS-u. Te mieli cheba nôjwiyncyj do gôdaniô, te byli nôjlepszyjsze. Pôrã razy erbły, wyringowały Puchar Polski i Mistrzostwo Polski. Juzaś kajsik tak łod lôt szejśćdziesióntych grali już we siedmiórka i wtynczôs tyż łóne fasnyli nôjwiyncyj tych tytulków. Szłoby sam mocka łozprawiać, ale niy czas to i plac na to. Nôjlepszyjsze zawdy byli „derby” kiej „koniczynki” – jak je kibice mianowali – grali ze dziołchami Ruchu Chorzów. I niyrółz jim tyż festelnie naklupali. We latach łoziymdziesióntych turnowôł te dziołchy mój kamrat Józek Cebulôrz i wtynczôs zajyny łóne trzeci rółz i łostatni Mistrzostwo Polski. Po wieluch, wieluch latach na szpicy, dziołchy ze AKS-u skuplowały sie ze dziołchami RUCH-u (przodzij jesce grali do kupy ze AZOTAMI), ale ze tego już tam uciychy za tela niy bóło. Terôzki, już po przekludzyniu sie na inkszy sztadijón, na piyrwyjszy sztadijón „Chorzowianki”, kiery terôzki mianujóm szumnie Stadion Miejski, zbajstlowali we 2002 r. Towarzystwo Sportowe AKS i do kupy śniym, sóm jesce fusbalorze AKS-u Wyzwolenie, kierzy majóm już ale ździebko inkszy zimbol. Tyż krasikóń tela, co ze śtyróma listkóma. Nale, łóni jesce sóm daleko i niy ma ło czym sam łozprawiać. A dôwniyjszy sztadijón przi ulicy Mościckiego skalyli i zbajstlowali tam srogi „supermarket” skuli kierego bóło pôra lôt tymu nazôd mocka łostudy, ale to już blank inkszô bôjka.
Coby niy bóło tak jankornie rzykna sam jedyn taki fal:
AKS-sioki przikludziyli sie (jesce przed wojnóm ) na szpil do Krakowa. Kukajóm tak naobkoło, zaziyrajóm, kcóm wymiarkować, wiela jes godzin, a ficywyrt we hotylu, kaj ci jich przikludziyli, pytô sie gryfnie:
– Wyboczóm łóni, cy łóni som naszymi byzuchatóma?
– Niy, jesce niy, my ino niy poradzymy sie doczkać na naszygo tryjnera!
– Nó, tóż niy kca być soróniym, ale tyn zygôr jes ino dlô hotylowych góści, a niy dlô bele kogo!